Geschreven doorDoor gastauteur Stephen Hodes
Op maandag 12 september stond groots op de voorpagina van Het Parool, ‘Amsterdam is drukker dan ooit’. Het artikel werd gebaseerd op het rapport van ABN-AMRO ‘Een nieuwe kijk op het toerisme in Amsterdam’. Inmiddels heb ik het rapport bestudeerd en kan ik slechts tot de conclusie komen dat het oude wijn in oude zakken is – niks nieuws.
Het rapport gaat voorbij aan de crux van het probleem, namelijk dat toerisme naar Amsterdam sinds 2014 jaarlijks – met uitzondering van de Coronajaren – groeit met circa 10%, terwijl het aantal inwoners jaarlijks groeit met circa 1%. Je hoeft geen genie te zijn om te zien dat de stad daardoor sterk in disbalans is geraakt en dat het steeds verder uit balans zal raken. De United Nations World Tourism Organization (UNWTO) verwacht namelijk dat toerisme verder sterk gaat groeien. Simpel gezegd, het probleem is het volume, het aantal toeristen in relatie tot de omvang van de stad.
Dweilen met de kraan open
De crux is dus de toevoer van toeristen, iets waarover in het rapport van ABN AMRO met geen woord wordt gerept. Er wordt niets gezegd over de plannen van Schiphol om uit te breiden met een vierde terminal voor 10 miljoen extra passagiers en over de plannen om een tweede luchthaven voor low cost carriers in Lelystad te openen. Er wordt niets geschreven over mogelijke plannen om de PTA te verhuizen of een tweede cruiseterminal in de regio te bouwen waar de echte grote cruiseschepen kunnen aanmeren (nu de grootste sluis ter wereld, Zeesluis IJmuiden, open is). Er wordt niets gezegd over de mogelijke toename van het internationale treinverkeer. Zonder iets te doen aan de toestroom van toeristen, zullen alle maatregelen gericht op de ‘opvang’ van toeristen in en om de stad nauwelijks of geen effect hebben. Het blijft dweilen met de kraan open.
Welke aanbevelingen heeft ABN-AMRO voor de stad?
De bank adviseert de gemeente om het niet alleen op te pakken, “maar samen met de toeristensector”. Eerder in het rapport schrijven ze “Daarbij moet gezegd dat 86 procent (van de hotel- en toerismesector) het probleem van het ‘overtoerisme’ niet onderkent.” En met die sector moet de gemeente de oplossingen zoeken? De toerismesector en aanverwante sectoren, zoals vervoer en musea, hebben de afgelopen decennia niets aan ‘overtoerisme’ gedaan. Niets. Waarom zouden ze nu in actie komen? Simpel gezegd, de sector profiteert van ‘overtoerisme’ want de toerist blijft niet weg omdat het te druk is, integendeel, massa trekt de massa aan.
Herpositionering als toeristenstad
De tweede aanbeveling betreft de ‘herpositionering van Amsterdam als toeristenstad’. Eerlijk gezegd begrijp ik niet wat ze hiermee willen zeggen en wat het beoogde effect zou kunnen zijn. Ik ben bang dat het alleen tot meer geouwehoer in de ruimte gaat leiden. Het toont in ieder geval aan dat geen enkele urgentie wordt gevoeld, omdat herpositionering – als dat anno 2022 überhaupt mogelijk is? – een kwestie van een lange adem is.
De derde en laatste aanbeveling is “spreid de drukte vooraf”. Spreiding in tijd en ruimte wordt al decennia geroepen en heeft nergens ter wereld gewerkt. Een uitzondering is een project zoals ‘The Jewel’ in Singapore, waarin meer dan € 1 miljard is geïnvesteerd om een nieuwe toeristische bestemming te realiseren, iets wat in Nederland nooit gaat gebeuren. ABN-AMRO stelt voor om de drukte te spreiden door de toeristen vooraf te informeren en om zo hun gedrag te beïnvloeden. De onderzoekers gaan hiermee voorbij aan het feit dat de meeste vrijetijdstoeristen die Amsterdam aandoen short haul reizigers zijn; ze komen van relatief dicht bij, ze maken hun beslissing relatief kort voor vertrek, ze boeken vooraf hun vervoer en logies en bepalen vaak ter plekke wat ze gaan doen. Spreiding is sowieso een illusie en spreiding vooraf al helemaal.
Overlast neemt toe
In het rapport en in Het Parool van 14 september gaat de discussie vooral om het wel of niet verhogen van de toeristenbelasting en dan zodanig dat het het aantal bezoekers zal beïnvloeden. Amsterdam heeft al de hoogste toeristenbelasting in Europa en blijkbaar heeft dat tot nu toe niet het gewenste effect gehad, behalve misschien het spekken van de gemeentekas. ABN-AMRO stelt dat het verhogen van de toeristenbelasting gaat leiden tot het wegblijven van de congresganger, maar deze stelling is nergens onderbouwd. Mij lijkt het aannemelijk dat het fors verhogen van de toeristenbelasting een waterbedeffect gaat hebben. De toerist zal eerder in de omliggende regio verblijven en Amsterdam als dagbezoeker aandoen. Daardoor zal de overlast toenemen en het economisch belang sterk afnemen. Wenselijk?
Hebben ze het lef?
De gemeente zegt voor 1 december met een pakket maatregelen te komen. De vraag is, voelen ze de urgentie? Durven ze vergaande maatregelen te nemen? Gaan ze gebruik maken van hun positie als aandeelhouder van Schiphol? Durven ze te kiezen voor het afbouwen van cruisetoerisme, de meest vervuilende vorm van toerisme met de laagste besteding per toerist? Gaan ze alles op alles zetten om de tweede luchthaven in Lelystad niet open te laten gaan? Hebben ze het lef?
Dit zou maar een begin zijn, want toerisme is een veelkoppig monster. Om het te beïnvloeden moet de overheid tegelijkertijd aan veel verschillende knoppen draaien. Het is een olietanker die langzaam van koers gaat wijzigen en de urgentie is groot, als het niet al te laat is.
* Laatste revisie op 20 september 2022 door Redactie AC
DE BANK (ABN) is het spoor wat bijster, eerder met haar analyse dat de energiecrisis nog maar weinig huishoudens treft, en nu weer met haar ‘analyse’ over de toeristensector. De Bank gooit er met de pet naar is mijn opinie, de Bank schrijft rapporten die door mensen van een andere planeet worden geredigeerd, want: Schiphol zal krimpen met minstens 20 %, Lelystad ‘airport’ gaat nooit open voor lijn- en passagiersvluchten (dank aan Johan Vollenbroek en Leon Adegeest, net weer een vernietigend rapport over milieuvergunningsaanvragen gezien). Het toerisme in het algemeen moet allereerst milieuvriendelijk worden, dus vliegen vanuit Hongkong bijv. en alle verre bestemmingen naar Nederland moet zeer zwaar belast worden als het om toeristisch bezoek gaat. Omgekeerd ook natuurlijk. Schiphol moet gereduceerd worden tot een luchthaven voor ‘zeer noodzakelijke vluchten’ geen ‘hubs’ en geen pretvluchten meer. Het bovenstaande verhaal bevestigt mijn vermoeden dat de ABN een bank is met weinig maatschappelijk draagvlak maar vooral met eurotekens voor ogen.
En de koning moet ook zijn leefstijl aanpassen en stoppen met zijn jaarlijkse beslag op het regeringstoestel om naar zijn vakantiehuis te pendelen, wil hij nog geloofwaardig de troonrede blijven uitspreken, anders kunnen we het beter rechtstreeks door de premier laten doen, die toch toch al met de punten en de komma’s bezighoudt.
Afgezien van de stuntelig gemompelde troonrede heeft Willempie toch al heel weinig redenen om zijn exorbitante vergoeding te incasseren: voor dat vele geld is toch ook een relevante tegenprestatie nodig? Dat Maxima zich de benen uit het lijf loopt om alle mogelijke goed doelen te promoten, neemt niet weg dat onze ‘vorst’ zich best wat meer uit zou kunnen sloven om de arme kant van Nederland wat te steunen, en dat regeringstoestel gewoon de deur uit te doen. Als je dan toch moet vliegen, huur je gewoon de KLM in, of een budgetmaatschappij… En die premier: ik heb veel te weinig punten en komma’s gehoord, die is vooral bezig zijn straatje schoon te vegen..