Het Nationaal Monument op de Dam is weer eens aan groot onderhoud toe. Vanaf volgende week worden er schermen omheen geplaatst. De restauratie kost anderhalf miljoen en duurt tot december. Dan moet het weer 25 jaar mee kunnen.
Al vanaf het begin, in de jaren 50, was er kritiek op het ontwerp en het materiaal dat is gebruikt. Vooral de steensoort travertijn was ongeschikt voor ons klimaat: poreus en door regen en vorst verbrokkelde het.
Goede raadgevingen zijn door het gemeentebestuur altijd in de wind geslagen.
Het monument is ontworpen en gemaakt door de beeldhouwers Rädecker (eerst vader, na diens door zijn zoon) en architect Oud.
Ieder zijn smaak natuurlijk, maar ik heb het monument nooit mooi gevonden. Vooral de immense fallus (sorry, die associatie is onontkoombaar) en de gapende leeuwen zijn toch tamelijk smakeloos. Er moest natuurlijk ook een overdosis symboliek aan te pas komen, plus nog een aantal urnen uit alle windstreken met aarde van fusilladeplaatsen. Moeilijk, zo’n monument ontwerpen. Het is al gauw to much, maar je mag op straffe van maatschappelijke verontwaardiging ook niks weglaten.
We komen er nooit meer van af, want het is inmiddels een Rijksmonument.
Het beste is misschien om het monument te vergroenen, in te bedden in een mooi plantsoen. Want de rest van de Dam is nu ook niet bepaald een toonbeeld van creativiteit en gezelligheid. Het kán wel, want in 1988 is er meen ik eens een tuin aangelegd op de Dam (Queens Park).
De Dam is toch van oudsher een probleemgeval. Vol met ongeregelde activiteiten, zoals straatkunstenaars, demonstraties, kermis, kerstboom en toeristen die op een kaart staan te kijken. Bij gebrek aan beter.
Het is misschien het beste wanneer het monument gewoon instort. Dan kunnen we iets nieuws bedenken dat mooier is. Al zal dat weer een hoop gesteggel opleveren, vrees ik.
* Laatste revisie op 14 mei 2022 door Redactie AC
Heb nog het eenvoudige monument gekend dat er “tijdelijk” voor dit huidige protserige niet tegen weer en wind en verkeer bestand zijnde stapel stenen stond. In al zijn bescheidenheid paste deze voorloper beter in het Dam beeld omdat er ook een park structuur bij was ingepast. Het met gewone stenen gemetselde herdenking opbouw had na een renovatie weinig onderhoud gevraagd, en zeker niet de miljoenen die inmiddels dit huidige wangedrog al heeft gekost. Ook de wijze van respect voor de gevallen mensen in het vorige monument waren door de afstand tot plubliek beter gewaarborgd door de rust die het uitstraalde. De huidige heeft dat zeker niet wat eigenlijk meer op respectloos vertrappen lijkt. Men zet een monument op om iets uit de geschiedenis te memoreren en niet om er te slapen, peuken en rommel op achter te laten of er vecht partijen op te beslechten. Vrijheid is een groot goed maar er moet een plek zijn die je daar onvoorwaardelijk aan blijft herrinneren. Het eerste monument voldeed beter aan deze voorwaarden.
Beste Arnoud, anderhalf mio is ‘peanuts’ in deze tijd… Het monument van Rädecker verdient mijns inziens ook niet de schoonheidsprijs. De steenkeuze was ronduit ongelukkig, zegt de kunsthistoricus in mij. Aantasting door zure regen, fijnstof? en andere weersomstandigheden liggen op de loer. Het is al eerder 2x gerestaureerd, travertinplaten zijn al vaker vernieuwd, de ‘ankers’ waarmee de platen en beelden aan het monument bevestigd zijn waren ook al aan het rotten..
Maar het is een Rijksmonument inderdaad, en ik heb er leuke herinneringen aan (het ‘Damslapen’ natuurlijk, heb ik ook een paar keer gedaan, voor de mariniers kwamen natuurlijk ..) Dus laten we het maar zo houden. ‘Naatje’ was nog veel lelijker, die stond wel aan de andere zijde, en waarschijnlijk te veel in het zicht van het Koninklijk Paleis, vandaar de sloop destijds.