Tijd voor een waterbaas – Begin september kleurden de grachten weer blauw van de zwemmers tijdens de Amsterdam City Swim. Duizenden mensen doken het water in voor de strijd tegen ALS, vaak voor een vriend of familielid. Zelfs koning Willem-Alexander en koningin Máxima stonden langs de kant om dochter Ariane aan te moedigen. Een prachtig tafereel in steeds schoner water. Het laat zien: Amsterdam moet zijn water koesteren.
Water onder druk
Maar wie de stad een beetje kent, weet dat het water steeds voller wordt. Woonboten, rondvaarten, feestboten, bouwlogistiek, afvalschepen, terrassen op de kade, sloepen vol vrienden… én evenementen als Sail en Pride. En vergeet niet: het water is er óók om ons droge voeten te bezorgen bij klimaatverandering. De grachten moeten dus méér dan alleen leuk zijn.
De huidige logica van wie het eerst komt, wie het eerst maalt werkt niet meer. Het zorgt voor chaos en ongelijkheid. Net als parken, fietspaden en ov-knooppunten verdienen de grachten zorgvuldig beheer.
Meer dan toeristenplezier
Het combineren van functies kan waardevol zijn – denk aan rondvaarten die ook collectief vervoer bieden of bouwlogistiek die de stad bereikbaar houdt. Maar de druk op populaire grachten leidt tot keuzes tussen duurzaamheid, leefbaarheid en mobiliteit. Die keuzes kun je niet overlaten aan de markt. Toeristische exploitatie dreigt de balans te verstoren, terwijl bewoners in andere buurten nauwelijks toegang tot water hebben.
Tijd voor een waterbaas
Daarom is regie nodig. Heldere afspraken over aanlegplaatsen, klimaatmaatregelen, wandelroutes langs het water en het beperken van commerciële druk. Alleen samen – gemeente, waterschap, ondernemers en bewoners – kunnen we ervoor zorgen dat het water blijft bijdragen aan klimaatdoelen én leefbaarheid.
Amsterdam heeft een hoofdwaterstructuur nodig: een visie die water ziet als volwaardige infrastructuur, net zo belangrijk als wegen, ov en groen. Met nieuwe instrumenten – vergunningen, variabele tarieven, toegangsregels – kunnen we het schaarse water eerlijk verdelen. Soms is de beste gracht een lege gracht, een plek van rust.
De grachten zijn de ruggengraat van de stad. Geen decor, maar een gedeelde openbare ruimte. De vraag is: wie wordt de waterbaas van Amsterdam?
* Laatste revisie op 21 september 2025 door Redactie AC
