Ik zeg het maar even: hoera! Burgemeester Halsema en politiechef Paauw trekken de stekker uit misschien wel de grootste bureaucratische miskleun van de afgelopen twintig jaar: preventief fouilleren. Onlangs blunderde de politie door op de verkeerde plekken, dus feitelijk onbevoegd, mensen te fouilleren, uiteraard tot grote ontsteltenis van de politiek. De berichtgeving hint op tegenstrijdige, achterhaalde of herziene instructies vanuit verschillende kanten, wat mij niet ondenkbaar lijkt in een proces waar iedereen zijn of haar plasje overheen wil doen.
Etnisch profileren
Twintig jaar geleden werd preventief fouilleren ingevoerd om het toenemende (wapen)geweld op straat terug te dringen. Dat leverde flinke discussies op over grondrechten, omdat je in aangewezen veiligheidsrisicogebieden ‘zomaar’ gefouilleerd kon worden, zonder voorafgaande verdenking. Maar ook daarna stapelden de bezwaren zich op: jongeren van een bepaalde leeftijdscategorie, een bepaalde afkomst en een bepaald sociaal milieu zouden onevenredig vaak gecontroleerd werden. Dat riekte natuurlijk naar discriminatie en etnisch profileren. Dat diezelfde jongeren oververtegenwoordigd waren in het aantal wapen- en geweldsdelicten mocht natuurlijk geen verklaring zijn.
Anderen vonden dat ze zich niet aan controles hoefden te onderwerpen omdat ze met hun leeftijd en voorkomen zichtbaar niet tot de doelgroep behoorden, terwijl bewoners van de veiligheidsrisicogebieden deze term stigmatiserend vonden en af wilden van het onderscheid met andere wijken. Zo ontstond een politiek en maatschappelijk steekspel waarbij de uitvoering zodanig werd dichtgetimmerd met garanties en waarborgen dat er van enig effect nauwelijks meer sprake was.
Waarnemers
Dieptepunt was het moment dat burgemeester Halsema, onder druk van de gemeenteraad, onafhankelijke waarnemers inzette om het verloop van de politieacties te monitoren. De politiebonden, pissig vanwege dit gebrek aan vertrouwen, stelden op hun beurt zelf waarnemers aan omdat zij vermoedden dat de onafhankelijke waarnemers vooral afkomstig waren uit clubjes die de term ‘onafhankelijk’ op hun eigen wijze interpreteerden. Resultaat: verrassingseffect weg, nauwelijks resultaat, Kafka op z’n best.
Een nieuwe ronde, vooral ingezet vanwege gewelddadige drillrap-vetes, nu zonder waarnemers maar met koffers vol garanties en waarborgen, liep dus als gezegd gigantisch in de soep. En wie daarvoor ook verantwoordelijk is, daar hoort maar één conclusie bij: kappen dat circus.
Statistieken
Als het gaat om veiligheid ben ik niet heel principieel. Als een breedgeschouderde agent Jan van Bureau Burgwallen mij wil betasten, zal ik mij daar zeker niet tegen verzetten. Zonder een glas mooie Barolo vooraf en een goed gesprek bij kaarslicht vind ik het echter wel wat kil worden. In dat geval ben ik al gauw wat kritischer, het moet tenslotte wel ergens toe leiden en daar heb ik mijn twijfels over.
Volgens de statistieken hebben vier van de honderd mensen die op straat onderzocht worden een wapen bij zich. Allemaal serieus wapentuig? Of vooral onbeduidende meuk zoals zakmessen, multitools, vergeten aardappelschilmesjes in lunchboxen en een busje pepperspray uit een damestasje? Allemaal verboden, maar geen vondsten waarmee je een bende criminele drillrappers ontwapent.
Machetes
Voor de politie lijkt het me weinig bevredigend om van iedere 100 mensen er minimaal 96 totaal nutteloos te bepotelen. Die zullen zich liever bemoeien met de echte doelgroepers, die van een afstandje toekijkend grijnzend hun machetes staan te poetsen. En die groep gericht aanpakken, zonder verdenking of directe aanleiding, is dus etnisch profileren. Mag niet.
Preventief fouilleren heeft absoluut nut bij dreigende onlusten, rellen of confrontaties. Daarbuiten is het met hagel schieten op een mus, vissen met een sleepnet van waaruit je het grootste deel van je vangst terug moet gooien. Als je boeven wil vangen moet je soms je politiek correcte principes overboord gooien en daadwerkelijk gericht boeven gaan vangen. En als dat niet past in ons democratisch proces, bedenk dan wat anders. Want preventief fouilleren op deze manier is zonde van de capaciteit en alleen maar lastig voor mensen die er niets mee te maken hebben.
* Laatste revisie op 12 december 2022 door Redactie AC
In de afgelopen jaren woonde of verbleef Yvette Smith in achtereenvolgens Overtoomse Veld, Slotervaart, de Bijlmer en Watergraafsmeer, om via Oud-Sloten uit te komen in het immer schilderachtige Bos en Lommer.
In het wild kun je Yvette tegenkomen op de terrasjes van zaken als "Edel", "'t Pakhuys", "Olijfje" of "Blauw aan de Wal". Of op de Gooise podia, waar ze vaak met haar bandje te vinden is.
Yvette werkt en verblijft momenteel voornamelijk in Nieuw-West, waar zij zich bezig houdt met de juridische kanten van jeugdoverlast. Daarvoor was ze onder meer hoofdredactrice van een vaktijdschrift voor musici, programmamaakster bij een lokaal televisiestation en arrangeur/repetitor bij een Amsterdams musicalgezelschap.
Oudere artikelen (2003-2019) van Yvette G. Smith vind je in het archief van AC: Yvette G. Smith.
- Laat ze maar hangen! - 21 juli 2024
- De rolstoel en de rondvaartboot - 6 september 2023
- Preventief fouilleren is stom (gemaakt) - 12 december 2022
Preventief fouilleren is in principe discrimininatoir: welke criteria je ook aanvoert, het blijft arbitrair. Beter is fouilleren bij iedere dreigende situatie (en dat is ter beoordeling aan de rechterlijke macht), bijvoorbeeld bij een dreigend oproer, bij vaststelling van poging tot.. etc. Dit soort situaties is zeker ter beoordeling van de ‘driehoek’, en kan ieder moment nodig zijn. Ik ben het niet eens met de zinsnede: “Als je boeven wil vangen moet je soms je politiek correcte principes overboord gooien en daadwerkelijk gericht boeven gaan vangen. En als dat niet past in ons democratisch proces, bedenk dan wat anders.” Dat slaat natuurlijk nergens op…
De politiek bepaalt niets, dat doet uiteidelijk de wetgever. De politiek bevestigt dat Justitie gerechtigt is om bepaalde zaken uit te voeren. Dat was ‘preventief fouilleren’ ook, onder stringente voorwaarden! Die voorwaarden zijn geschonden, dus is het van de baan. Daar heeft de burgemeester niet zoveel mee te maken, behalve haar deelname aan de ‘driehoek’.
Helaas weer veel suggesties en weinig feiten bij deze bijdrage…
Suggestie: kijk ‘Line of duty’ maar eens
Goed stuk van mevrouw Smith. Geschreven met een gezonde dosis realisme, dus zonder de inmiddels vrijwel standaard politiek correcte kop in het zand. Ik ben het vooral heel erg eens met de zinsnede: “Als je boeven wil vangen moet je soms je politiek correcte principes overboord gooien en daadwerkelijk gericht boeven gaan vangen. En als dat niet past in ons democratisch proces, bedenk dan wat anders.” Dat slaat namelijk WEL ergens op…
Gerechtigheid is een groot goed. De politiek (dat is de gemiddelde keuze van de Nederlandse bevolking) is gerechtigt om bepaalde principes te laten verankeren in ons democratisch gekozen strafrecht, en daarmee het ‘boeven vangen’ te legitimeren binnen de gestelde wetten. Moeilijke zin, maar de basis van ons democratisch rechtsbestel. Dus ‘politiek correcte principes overboord zetten’ is kletskoek en illegaal, net als wat die ‘boeven’ uitvreten…
Fouilleren is een ultieme maatregel als iemand verdacht wordt van iets ernstigs. De beoordeling daarvan is lastig en niet voor iedere nieuwbakken agent even duidelijk.
Maar (zomaar) fouilleren in een wijkcentrum waar voornamelijk donkere mensen (sorry, mensen van kleur ) komen is natuurlijk idioot!
En ‘boeven vangen’ is ook zoiets: de terminologie is al wat vreemd, ‘misdadigers opsporen’ lijkt al beter, maar dat doe je noch met preventief fouilleren, noch met ‘wat anders bedenken’, dat doet de politie, de AIVD en de MIVD en andere diensten met geheel andere middelen: neem nu die advocaat van Ridwan Taghi, z’n neef… Als je het over ‘boeven’ hebt….