De luchtvaartindustrie kiest de vlucht naar voren en stelt allerlei maatregelen voor die het vliegen over de hele linie duurder zullen maken (Het Parool van 11 januari). Maatregelen die de sector doen krimpen willen ze voorkomen. Toch kunnen we in Nederland in één klap veel vluchten en veel vervuiling voorkomen, zonder schade: laat KLM failliet gaan. De overheid kan dat.
In een ver verleden heeft KLM gekozen voor vliegen met Schiphol als uitvalsbasis. Dat levert een onhoudbaar verdienmodel op nu verbranden van kerosine problematisch is geworden. Maar iets anders verbranden is dat evengoed; niets is zo schoon als geen vliegtuig in de lucht.
Overbodige landingen en starts
KLM heeft de afgelopen eeuw een netwerk van exotische bestemmingen vanaf Schiphol opgebouwd waarvoor Nederland als achterland te klein is. Want die grote vliegtuigen moeten wél elke vlucht vol zitten, anders kan het niet uit. En dus worden er met goedkope, korte vluchten passagiers er uit andere landen naar Schiphol geharkt. Dat betekent dat er bij elke lange retourvlucht twee overbodige landingen en twee overbodige starts worden gemaakt. Die korte vluchten zijn ook nog eens het vervuilendst, want er wordt relatief veel kerosine bij verbrand.
Luchtvaartmaatschappijen in de grote buurlanden kunnen hun vliegtuigen vullen met passagiers uit hun eigen land die met de auto of snelle trein naar de luchthaven komen. Maar op lange KLM-vluchten zitten weinig tot geen Nederlanders; je bent zelfs honderden euro’s goedkoper uit door naar Duitsland te rijden om dáár een KLM-vlucht te nemen, mét overstap op Schiphol.
Dat netwerk is dus vooral voor KLM zelf belangrijk. Als het zijn landingsrechten namelijk niet gebruikt, raakt het die zogeheten slots kwijt aan concurrenten. Tijdens de covidpandemie vlogen er praktisch lege vliegtuigen, louter om landingsrechten veilig te stellen.
Loyaliteitsprogramma
Zou KLM zonder al die bij elkaar gesprokkelde landingsrechten in de wereld en op Schiphol wel interessant zijn geweest voor Air France? Immers, in deze sector is het verkopen van meer vluchten de voornaamste manier om te groeien. KLM heeft nu de rechten om veel kerosine te verbranden.
Tickets voor ‘beter’ vliegen tegen een hogere prijs verkopen dan andere maatschappijen, biedt geen uitweg. Ook de rijkste klanten kiezen uiteindelijk liever voor vaker vliegen dan voor duurder en duurzamer vliegen. KLM moet de kosten laag houden en wil daarom dat Schiphol de -al erg lage-, havengelden niet verhoogt. Omwonenden heel vroeg wakker vliegen, moet daarom óók. Elke kist wordt dan profijtelijker.
Daarnaast weet ze klanten te verleiden met een loyaliteitsprogramma dat trouwe klanten éxtra laat vliegen. Als de baas je vliegreisjes betaalt, krijg je privévliegreisjes cadeau! Zonder dat de Belastingdienst dat ziet als inkomen uit arbeid; goed geregeld. Niet verbazend dat dit veelgeroemde Flying Blueprogramma met miljoenen leden voor miljarden op de balans staat. Dat is een kip met veelvliegers als de gouden eieren.
Als de gemeente als ‘activistische’ aandeelhouder van Schiphol er nu eens voor zorgt dat de overstappers en de veelvliegers verdwijnen, dan wordt Schiphol een middelgrote luchthaven met 250.000 vluchten per jaar. Recent gepubliceerd onderzoek maakt ook duidelijk dat we beter af zijn zonder de overstappers van KLM.
Een paar decibel doet niets
Alle belangrijke economische centra in de wereld zijn dan nog steeds goed bereikbaar voor Nederlanders en Amsterdam blijft evengoed een magneet voor bezoekers van over de hele wereld. Ze vliegen dan alleen met andere maatschappijen. De EU en de VS hebben dan ook niets te klagen als de KLM-slots door een faillissement verdwijnen; dat is geen krimp, maar marktwerking. Zonder KLM op schoot bij de minister is het plots wél mogelijk keiharde milieueisen te stellen aan buitenlandse maatschappijen die op Schiphol vliegen. Schiphol moet de weggevallen slots dan wel gebruiken voor krimp.
Al zou KLM het willen, het kan onmogelijk de omwonenden van Schiphol en het milieu dienen. Een paar decibel minder herrie per vliegtuig helpt helemaal niks, want omwonenden worden evengoed ziek en wakker van de herrie en er wordt evengoed kerosine verbrand. Minder vluchten helpt wel heel goed. En als er tienduizenden KLM’ers op de arbeidsmarkt komen, zijn die daar zeer welkom. Ook kunnen er dan weer woningen bijkomen in de regio en verbeteren gezondheid en leerprestaties van heel veel omwonenden direct.
Om te beginnen kan de gemeente ervoor zorgen dat ze zélf KLM boycot, zodat werknemers niet sparen via Flying Blue. Dat zal vooral het college van burgemeester en wethouders en de beleidsambtenaren treffen, maar het kost weinig, is makkelijk in te voeren en het is van grote symbolische waarde. Het UWV kan alvast een scenario en een programma voorbereiden voor een vloedgolf van werkzoekende oud-KLM’ers.
Ook gepubliceerd in Het Parool van 24 januari 2024.
* Laatste revisie op 16 april 2024 door Redactie AC
Vergis je niet in het decibelverhaal, drie decibel minder betekent de helft minder herrie. Althans energetisch gesproken. Tuurlijk blijven bewoners last houden, maar je kunt niet alles wat ingezet wordt om de overlast te verminderen bagatelliseren. Het gaat om het totaalplaatje aan maatregelen en daar zijn betere vliegtuigen er slechts één van.
Met pleiten voor een faillissement van KLM worden zo’n 32.000 werknemers en hun belangen even vergeten, iets wat tekenend is voor het vanuit de theorie en cijfers benaderen van een probleem.
Voor de goede orde: ik ben voor het krimpen van Schiphol, net als het gesloten houden van Lelystad. Niet alleen vanuit het oogpunt van overlast, maar ook van milieu. Ik denk alleen dat er andere bewegingen moeten komen dan het opdoeken van vliegtuigmaatschappijen. Wat dan wel? Geen idee, ik heb er niet voor geleerd. Mogelijk dat er mensen zijn die dat wel hebben gedaan én een realistische en praktische oog op het geheel hebben ontwikkeld.
Zo’n maatregel kan zijn het opheffen van de hub-functie die KLM op Schiphol heeft. Dat scheelt een hoop overbodig vliegverkeer en dus overlast. Het aantal werknemers van KLM in Nederland is overigens 28.000. Bij Fokker werkten op het hoogtepunt indertijd ook tienduizenden mensen, maar dat bedrijf hebben ze ook gewoon failliet laten gaan toen dat beter uitkwam. 😉