Amsterdam en het tolprivilege

Amsterdam is vandaag 749 jaar geworden en dat draait uit op een grootse viering in aanloop naar de 750 jaar.
Uitgangspunt is het tolprivilege dat graaf Floris de Vijfde in het jaar 1275 aan Amsterdam verleende. Dat document is in het Stadsarchief te bekijken.
Vanwege dit papier hoefden de Amsterdammers geen tol te betalen in het graafschap Holland als zij met hun spullen op pad gingen.
Dat zal in de praktijk nog wel wat strubbelingen hebben gegeven, stel ik mij zo voor. Mogelijk was men elders in het graafschap niet altijd op de hoogte van deze vrijstelling. Moesten de Amsterdammers dat document telkens meenemen? Konden de lieden in Noord-Holland die tol wilden heffen wel lezen? Die kans acht ik niet groot.

Ik zie dat voor me. Ergens bij Purmerend:
“Halt! Betaelen!”
“Hoe so, betaelen?”
“Wi heffen tol!”
“Dat en mach niet. Wi hebben een tolprivilege van den grave.”
“Ja, dat seghet een yegelijc wel. Daer en trap ic niet in! Ic sou niet weten wat dat es…”
“Hier, siet: tolprivilege! Van den grave! Het staet zwart op wit…”
“Ic en can niet lesen. Leeset mi dus vor…”
“Dat gaet nu niet, want ic en can ooc niet lesen…”
“Ja, steek dat privilege dan maer in uwe gat, ende siet oft si u daer voor niet doorlate…”
“Daer hanghet een zegel an. Van den grave!”
“Steek dat er ooc maer bij dan!”

Vertaling uit het Middelnederlands:

“Halt! Betalen!”
“Hoezo, betalen?”
“Wij heffen tol!”
“Mag niet. Wij hebben een tolprivilege van de Graaf.”
“Ja, dat kan iedereen wel beweren. Daar trap ik niet in! Ik zou niet weten wat dat is…”
“Hier, kijk: tolprivilege! Van de graaf! Het staat zwart op wit…”
“Ik kan niet lezen. Lees maar voor dus…”
“Dat lukt nu even niet, want ik kan ook niet lezen…”
“Ja, steek dat privilege dan maar in je reet, kun je kijken of ze je dáár voor niets doorlaten…”
“Er hangt een zegel aan. Van de graaf!”
“Steek dat er ook maar bij dan!”

Overigens is de tekst van het privilege in het Latijn, dus dat zal nog lastiger zijn geweest. Dan moesten ze meneer pastoor erbij halen om de juistheid ervan te verifiëren:

“Homines manentes apud Amestelledamme et eorum heredes sint quieti et liberi ab omni theoloneo ad suos usus proprios per totum meum territorium.”

Oftewel:

“De mensen wonende bij de dam in de Amstel en hun erfgenamen zullen vrij en ontheven zijn van alle tolheffingen voor hun eigen gebruik door mijn hele gebied.”

U merkt wel, die tolvrijstelling zal niet zonder slag of stoot zijn ingevoerd, die zal gewapenderhand zijn afgedwongen.
Toch handig om te weten dat de ‘erfgenamen’ eveneens zijn vrijgesteld. Dat zijn wij!
Ik wil nu weten: is de huidige parkeerbelasting ook een soort tolheffing?

* Laatste revisie op 27 oktober 2024 door Redactie AC