Gaan de nieuwe afvalplannen werken?

Er is veel nodig om het Amsterdamse afvalprobleem op te lossen. Overal in de binnenstad ligt vuil van ondernemers, B&B-gasten en bewoners. Er komen elke dag twaalf zware vuilniswagens over bijvoorbeeld de Zeedijk. Dat is geen pretje.

Ondernemers en bewoners in het centrum zijn het beu dat hun straten aan het einde van de middag vol staan met stapels karton en stinkende zakken. Bewoners snappen het niet. Zij mogen maar twee keer per week hun vuilnis aan de straat zetten. Een uur na de inzamelronde staan de eerste zakjes alweer aan de straat.

Veel winkels vallen onder de afvalstofheffing en gaan dus mee met het gewone huisvuil. Maar, er zijn ook ‘free riders’ in de horeca hun afval gewoon bij het huisvuil gooien. De ratten vinden het geweldig; bewoners snappen er niets van.

Spelregels

Voor de Amsterdamse ondernemers zijn er spelregels voor de inzameling. Bij meer dan 9 vuilniszakken per week moet een ondernemer een contract afsluiten bij een erkende inzamelaar of met de gemeente. Er zijn heel veel erkende inzamelaars actief in de stad. Hierdoor zijn in winkelstraten vijf of meer verschillende inzamelaars bezig. Iedere inzamelaar haalt alleen het afval van de eigen klanten op; de rest blijft staan totdat de concurrent langs rijdt. Gebrek aan afstemming tussen ondernemers en inzamelaars leidt tot permanente bergen afval aan de straat en onnodig veel zwaar vuilnisverkeer.

Collectieve inzameltijden

Bedrijven met een afvalcontract met de gemeente mogen, als het aan de gemeente ligt, hun afval vanaf oktober alleen nog ’s ochtends aanbieden, van 06.00 tot 11.00 uur. Daardoor wordt het mogelijk om dit afval collectief in te zamelen, denkt de gemeente. Buiten de nieuwe aanbiedtijden mag bedrijfsafval alleen nog van binnenuit worden ingezameld. Het lijkt erop dat de regels ook gaan gelden voor bewoners.

Als de verschillende inzamelaars met elkaar samenwerken, rijden er minder vuilnisauto’s door de stad. Het stadsdeelbestuur wil deze zogeheten White Label-inzameling graag stimuleren. Dat is echt nodig. Collectieve inzameltijden zijn dan een prima instrument. Ondernemers zijn er vanzelfsprekend niet blij mee. De flexibiliteit verdwijnt die ze gewend waren.

Samen beter regelen

Ondernemers in binnenstad moeten eraan wennen dat ze minder ruimte krijgen voor bevoorrading en afval als ze het zelf niet samen, ook met de bewoners in de straat, beter regelen. Het is volkomen terecht dat stoep vrij blijft.

Afval hoort binnen te staan tot het inzamelmoment. In veel andere steden hebben ondernemers vaak gezamenlijke interne inzamelpunten, waar zij het zelf heen brengen. Zo maak je meer ruimte voor de voetganger. De bal ligt nu bij de binnenstadsondernemers. Niet de lusten, dan ook niet de lasten. De inzameling moet je samen slimmer oplossen.

Onduidelijk is of de regels ook gaan gelden voor de vele private partijen die bedrijfsafval inzamelen. Als je daar niks aan doet dan helpt zo’n maatregel niet echt: de zware vuilniswagens blijven af en aan rijden. Anders gaat de gemeente, als aanbieder, de hand lichten met die nieuwe regels uit angst voor verlies van klanten aan andere inzamelaars die wel de hele dag mogen inzamelen. De liberalisatie moet worden teruggedraaid en worden vervangen door een systeem van aanbesteding.

Een enkele inzamelaar per (groot) gebied die kan worden aangesproken op zijn prestaties. Nu kan iedereen naar iedereen wijzen. Een eerder plan voor gezamenlijke inzameling van bedrijfsafval en huisvuil in de 9Straatjes lijkt gestrand (de gemeente zou de inzameling en verwerking aan de markt overlaten). Wat zijn de ‘lessons learned’?

Handhaving

Binnenstadbewoner Marcel zet vraagtekens bij de handhaafbaarheid: “Zelfs wanneer ondernemers al jaren steeds dumpen en dat telkens met bewijsfoto’s wordt gemeld, mogen ze inmiddels jaren later nog steeds doorgaan, handhaving stopt dat niet”. Marcel heeft 700 meldingen van dumping gedaan; nagenoeg zonder resultaat.

Data over afvalstromen

De zwakste schakel is het ontbreken van ‘data’ over de afvalstromen. Zonder die data kun je geen betere, slimmere voorstellen uitwerken (zoals over water), de gevolgen voor de doorstroming en verkeersveiligheid bepalen, geen kosten en batenanalyse maken en verlies je per definitie het gesprek met de beleidsmakers.